Διαλογισμός 

Ένας απληροφόρητος άνθρωπος μπορεί να θεωρεί τον διαλογισμό κάτι σαν προσευχή ή πράξη λατρείας. Αυτό δεν είναι ακριβές. Ο διαλογισμός είναι επίγνωση. Οτιδήποτε κάνετε με επίγνωση είναι διαλογισμός. Το να παρατηρείτε την αναπνοή σας είναι διαλογισμός. Το να ακούτε τα πουλιά είναι διαλογισμός. Το να εργάζεστε με επίγνωση και όχι μηχανικά, είναι διαλογισμός (και μάλιστα από τους καλύτερους). Εφόσον αυτές οι δραστηριότητες είναι ελεύθερες από οποιοδήποτε περισπασμό του νου, αποτελούν διαλογισμό. Αυτό σημαίνει ότι πολλά άτομα κάνουν διαλογισμό χωρίς να το ξέρουν.


Όταν χρησιμοποιούμε τον όρο ‘διαλογισμό’ θα πρέπει να έχουμε υπ’όψη μας ότι αναφέρεται σε δυο διαφορετικές έννοιες. Η πρώτη έχει να κάνει με την ‘τεχνική του διαλογισμού’. Εκατομμύρια άνθρωποι σήμερα χρησιμοποιούν κάποια τεχνική διαλογισμού. Μόνο στις ΗΠΑ, τα άτομα που διαλογίζονται σήμερα υπολογίζονται στα 20 εκατομμύρια. Η δεύτερη χρήση του όρου ‘διαλογισμός’ αναφέρεται στην ‘κατάσταση του διαλογισμού’.Ελάχιστα άτομα έχουν καταφέρει να αναρριχηθούν σ’αυτό το μεγαλειώδες ύψος. Πέραν αυτών των δύο εννοιών του όρου, θα μπορούσε κανείς να προσθέσει ότι ο διαλογισμός είναι κι ένας τρόπος ζωής. Αυτό αφορά εκείνα τα άτομα που έχουν δώσει κυρίαρχη θέση στη ζωή τους στον διαλογισμό.


Η υπέρτατη κατάκτηση στον διαλογισμό είναι η ‘εκούσια παύση της διαδικασίας της σκέψης’. Πρόκειται για μια κατάσταση που ελάχιστα απέχει από το υπέρτατο επίτευγμα της Γιόγκα, το περίφημο Σαμάντι ή Φώτιση. Ο νους σ’αυτή την κατάσταση είναι ελεύθερος από κάθε είδους διάσπαρτη ή ενοχλητική σκέψη και γενικά κάθε σκεπτομορφή. Ο διαλογισμός αποτελεί το 7ο σκαλοπάτι της Ρατζα Γιόγκα του Παταντζάλι. Το 8ο και τελευταίο είναι το προαναφερθέν Σαμάντι η Φώτιση. Απαραίτητη προϋπόθεση για να μπει κανείς στην κατάσταση του διαλογισμού είναι να έχει προηγουμένως εδραιωθεί στην τέλεια συγκέντρωση. Μάλιστα η παράδοση της Γιόγκα περιγράφει την τελειοποίηση στην συγκέντρωση ως “την αδιατάρακτη ροή του λαδιού” σε αντιδιαστολή με τη ροή του νερού που είναι διακοπτόμενη. Η συγκέντρωση έχει τις δικές της πρακτικές (βλ. άρθρο για το Τρατάκα) κι αποτελεί το 6ο σκαλοπάτι. 


Στον διαλογισμό είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα αντικείμενο. Χωρίς αντικείμενο δύσκολα θα αποφύγει ο ασκούμενος την απώλεια της επίγνωσης που είναι η ουσία του διαλογισμού. Το αντικείμενο αυτό μπορεί να είναι κυριολεκτικά οτιδήποτε. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να σας πει σε τι θα πρέπει να διαλογιστείτε. Διαλέξτε κάτι που με φυσικό τρόπο σας μαγνητίζει το ενδιαφέρον. Θα μπορούσε να είναι κάποιο αντικείμενο, όπως ένα  λουλούδι, η σελήνη, ένα αστέρι, ή μια αφηρημένη  έννοια, όπως η Αγάπη, η Ειρήνη, η Σοφία, η Δύναμη, η Ελευθερία κλπ. Στον τελειοποιημένο διαλογισμό, ο διαλογιζόμενος, το αντικείμενο του διαλογισμού και η διαδικασία του διαλογισμού, γίνονται ΕΝΑ.